De Amerikaanse medicijnenautoriteit FDA heeft besloten het geneesmiddel leniolisib met voorrang te beoordelen (‘priority review’) als behandeling voor de zeldzame immuunziekte geactiveerd PI3 kinase delta-syndroom (APDS). Leniolisib wordt op de markt gebracht door het Nederlandse farmaciebedrijf Pharming.
Leniolisib is een oraal toegediende selectieve fosfoïnositide 3-kinase (PI3Kδ) remmer die wordt ingezet als behandeling van APDS bij patiënten vanaf 12 jaar oud. Het besluit van de FDA komt na gunstige resultaten uit een fase II/III-studie waarbij leniolisib de primaire doelen –afname van grootte index lymfeklieren en een algehele verbetering van het afweersysteem- bereikte. Niet alleen was er sprake van een afname van de grootte van lymfadenopathische laesies bij aanvang studie (p=0.006), maar ook van normalisering van het immuunsysteem, vastgesteld aan de hand van een verbeterde aanwezigheid van B-cellen vergeleken bij aanvang studie (p=0.002). APDS gaat gepaard met significante lymfoproliferatie en een algehele teruggang van de afweerfuncties, en een verhoogd risico op de ontwikkeling van lymfoom. Het bijwerkingenprofiel liet zien dat leniolisib over het algemeen goed werd verdragen.
APDS is een zeldzame immuunziekte die naar schatting slechts 1 of 2 keer per miljoen personen wordt aangetroffen. Mensen met deze aandoening hebben vaak een laag aantal witte bloedcellen (lymfopenie), met name B-cellen en T-cellen. Vanaf de kindertijd ontwikkelen mensen met APDS terugkerende infecties, vooral in de longen, sinussen en oren. Na verloop van tijd kunnen terugkerende infecties van de luchtwegen leiden tot een aandoening die bronchiectasie wordt genoemd, wat de doorgangen van de luchtpijp naar de longen (bronchiën) beschadigt en ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Mensen met APDS kunnen ook chronische actieve virale infecties hebben, meestal het Epstein-Barr-virus dan wel cytomegalovirusinfecties. APDS-patiënten ontwikkelen ook vaak lymfomen en andere kankersoorten.
Een ander mogelijk kenmerk van APDS is abnormale klontering van witte bloedcellen. Dit kan leiden tot vergrote lymfeklieren (lymfadenopathie), dan wel tot ophoping van de witte bloedcellen en daarmee vaste massa’s (nodulaire lymfoïde hyperplasie) vormen, meestal in devochtige binnenzijden van de luchtwegen of darmen. Hoewel lymfadenopathie en nodulaire lymfoïde hyperplasie goedaardig zijn, verhoogt geactiveerd PI3K-delta-syndroom ook het risico op het ontwikkelen van B-cellymfoom.
APDS wordt veroorzaakt door een defect in het PIK3CD- of PIK3R1-gen, genen die betrokken zijn bij de maturatie van witte bloedlichaampjes. Deze defecten leiden tot hyperactiviteit van de PI3Kδ (fosfoïnositide 3-kinase delta) signaalroute. Onbalans in deze signaalroute schaadt het immuunsysteem. Immuuncellen komen niet tot volle wasdom en kunnen daardoor niet op de juiste manier functioneren, en dat leidt uiteindelijk tot immunodeficiëntie.
De symptomen van APDS komen ook bij andere, minder zeldzame aandoeningen voor. Daardoor duurt het vaak erg lang voordat de juiste diagnose gesteld wordt, gemiddeld wel 7 jaar. Dat is nadelig voor de patiënt omdat APDS een progressieve ziekte is, waarbij permanente longschade of lymfoom kan optreden. Alleen door middel van genetische testen kan de ziekte met zekerheid vastgesteld worden.
Referenties
Persbericht van de FDA aangaande de priority review procedure voor leniolisib
Meer informatie over de klinische studies met leniolisib op Clinicaltrials.gov
