Drie innovatieve kankeronderzoeken gaan van start bij UMC Utrecht. De onderzoekers gebruiken daarbij organoïden, een soort in het lab gekweekte mini-organen, die helpen bij de personalisering van kankerbehandelingen. De onderzoekers richten zich op anuskanker, darmkanker en resistentie tegen kankermedicijnen. De drie projecten worden mede mogelijk gemaakt door een KWF-subsidie van in totaal bijna 1,6 miljoen euro.
Organoïden worden in een laboratorium gekweekt, afgeleid van de patiënt. Ze kunnen allerlei organen nabootsen, maar ook tumoren. Deze 3D-miniatuurorganen hebben voor een revolutie gezorgd binnen kankeronderzoek, want voorheen konden onderzoekers alleen werken met 2D-modellen van kankercellen. Tumororganoïden behouden de unieke eigenschappen van de tumor van de patiënt. Ze zijn daarom zeer geschikt behandelingen op uit te testen en om nieuwe behandelingen mee te ontwikkelen.
Het eerste onderzoek is gericht op anuskanker en heeft een KWF-subsidie van bijna 690.000 euro ontvangen. Jaarlijks krijgen ongeveer 300 mensen in Nederland de diagnose anuskanker. De huidige behandeling omvat bestraling en chemotherapie. Dit is een zwaar proces, en veel patiënten krijgen bijwerkingen. Ook heeft 1 op de 5 patiënten na deze behandeling nog steeds een operatie nodig. Het liefst wordt een therapie krachtig genoeg gemaakt om de anuskanker te bestrijden, maar zonder onnodig hoge doseringen die bijwerkingen veroorzaken. Ook zou het ideaal zijn als dan niet meer hoeft te worden geopereerd.
De onderzoekers gaan nu kijken of en hoe organoïden ingezet kunnen worden om een gepersonaliseerde behandeling te maken. Daarvoor worden de anustumoren van 62 patiënten nagebootst. Het dna en de cellen van zowel de tumor als de organoïde worden voor én na de behandeling vergeleken. Zo kunnen de onderzoekers zien of de behandeling hetzelfde effect heeft op de organoïde als op de tumor. Als het organoïdemodel goed werkt, kan het worden gebruikt om behandelingen van tevoren te testen.
Het tweede onderzoek wil organoïden inzetten om te begrijpen hoe darmkankercellen precies uitzaaien. Elk jaar krijgen 12.000 mensen in Nederland te horen dat ze darmkanker hebben. De ziekte zaait vaak uit, maar er zijn momenteel geen effectieve behandelingen voor uitgezaaide darmkanker. Darmkankercellen zaaien vaak op een ingenieuze manier uit, waarbij ze zich vermommen als jonge darmcellen. Zodra ze een plek hebben gevonden, zoals de lever, veranderen ze weer van gedaante en laten ze de uitzaaiing verder groeien.
Met hun KWF-subsidie van bijna 665.000 euro willen de onderzoekers nu gaan achterhalen hoe deze gedaanteveranderingen plaatsvinden. Ze kweken daarvoor organoïden die lijken op darmtumoren. De onderzoekers willen manieren vinden om processen op celniveau te verstoren, zodat uitzaaiingen van darmkanker kunnen worden gestopt of zelfs voorkomen.
Bij het derde project worden organoïden gebruikt om de resistentie tegen kankermedicijnen te onderzoeken. Daarvoor heeft KWF een subsidie van ruim 245.000 euro uitgekeerd. Kankercellen binnen een tumor zijn vaak niet allemaal hetzelfde. Ze hebben verschillende eigenschappen. Dat is meestal de reden is waarom een medicijn niet werkt, of waarom de tumor resistent wordt tegen het geneesmiddel.
Het is op dit moment nog niet duidelijk hoe kankercellen precies resistent worden tegen medicijnen. Met behulp van organoïden die op tumoren lijken, willen de onderzoekers de eiwitten identificeren die verantwoordelijk zijn voor de resistentie tegen kankermedicijnen. Door de groei van deze organoïden te bekijken, kunnen ze ook zien hoe kankercellen zich delen en welke eiwitten daarbij wel of niet worden doorgegeven. Gehoopt wordt dat dit onderzoek het begrip van resistentie van kankermedicijnen zal vergroten. Als bekend is welke eiwitten aangepakt moeten worden om een geneesmiddel beter te laten werken, kan dit veel schelen in de behandeling van kanker.
Bron
