dr. P.J. Lugtenburg

De rol van de landelijke CAR-T-tumorboard

CAR T-celbehandeling ontwikkelt zich in een razend tempo en is sinds mei 2020 in Nederland onderdeel van de standaardbehandeling voor patiënten met een recidief of refractair diffuus grootcellig B-cellymfoom (R/R DLBCL, waaronder ook hooggradig B-cellymfoom, getransformeerd folliculair lymfoom en primair mediastinaal B-cellymfoom) behandeld met minstens twee eerdere systemische behandellijnen. De behandeling is echter kostbaar en intensief. Het is daarom belangrijk dat een zorgvuldige afweging wordt gemaakt voor wie de behandeling zinvol en veilig is.

Voors en tegens van dikkenaaldbiopten in de diagnostiek van maligne lymfomen: expertopinie gebaseerd op gegevens uit de dagelijkse Nederlandse praktijk

SAMENVATTING

Weefselonderzoek is vrijwel altijd noodzakelijk voor de diagnostiek en classificatie van maligne lymfomen. Hiervoor zijn verschillende verkrijgingstechnieken beschikbaar: cytologisch punctieonderzoek, dikkenaaldbiopten (DNB), incisiebiopten en gehele lymfeklierexcisies. Hoewel nationale en internationale richtlijnen de laatste twee methoden adviseren, is er veel discussie of dikkenaaldbiopten geschikt zijn voor lymfoomdiagnostiek. In dit ‘position paper’ bespreken we in hoeverre diagnostiek op basis van een DNB voldoende is voor de huidige en toekomstige eisen, wat de consequenties zijn voor wetenschappelijk onderzoek (aan de hand van de HOVON 900-registratiedatabase als voorbeeld) en welke verbeteringen mogelijk zijn.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:110-17)

CD19-gerichte CAR-T-celbehandeling voor DLBCL in Nederland en de rol van de landelijke CAR-T-tumorboard: wat is anti-CD19-CAR-T-celbehandeling en komt mijn patiënt hiervoor in aanmerking?

SAMENVATTING

Anti-CD19-CAR-T-celbehandeling is een nieuwe innovatieve behandeling voor patiënten met een recidief of refractair diffuus grootcellig B-cellymfoom (DLBCL, waaronder ook hooggradig B-cellymfoom, getransformeerd folliculair lymfoom en primair mediastinaal B-cellymfoom). Sinds 1 mei 2020 wordt axicabtagene ciloleucel (axi-cel, Yescarta) volledig vergoed vanuit het basispakket en wordt deze behandeling gegeven in gekwalificeerde academische ziekenhuizen. Axi-cel is geregistreerd op basis van de ZUMA-1-studie, waarbij patiënten met een snel recidief of refractair DLBCL na minimaal twee eerdere lijnen systeemtherapie werden behandeld en de 2-jaars progressievrije overleving bijna 40% was. De productie van CAR-T-cellen is tijdrovend, logistiek complex en er is vaak een overbruggende therapie nodig tussen afname van de T-cellen en teruggave van de CAR-T-cellen. De bijwerkingen kunnen hevig zijn en dienen te worden opgevangen door een multidisciplinair team. Gezien de kostbaarheid en complexiteit van de behandeling en de wens doelmatige en effectieve zorg te leveren is een landelijke CAR-T-tumorboard opgericht. Hieraan nemen vertegenwoordigers van de CAR-T-behandelcentra deel en hierin worden alle verwezen patiënten besproken. In dit artikel wordt de werkwijze van de tumorboard beschreven, welke patiënten in aanmerking komen voor anti-CD19-CAR-T-celbehandeling en hoe patiënten kunnen worden verwezen. Tevens geven we een overzicht van de patiënten die sinds het voorjaar zijn verwezen voor behandeling met axi-cel en blikken vooruit op geplande studies.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:68-76)

HOVON 151 en HOVON 152: consolidatie met ‘checkpoint’-remmers bij hoogrisico- diffuus grootcellig B-cellymfoom en dubbel/triple-‘hit’-lymfomen

SAMENVATTING

R-CHOP is sinds 2002 de standaard eerstelijnsbehandeling voor patiënten met een diffuus groot B-cellymfoom (DLBCL) en resulteert in een 3-jaarsoverleving van 60% voor patiënten met hoogrisicoziekte. Intensivering van het schema en de toevoeging van verschillende nieuwe middelen hebben de overleving van patiënten met DLBCL niet verbeterd. Consolidatiebehandeling met lenalidomide bij hoogrisico-DLBCL-patiënten verbeterde wel de progressievrije overleving, maar niet de overleving. Immuun-‘checkpoints’ zijn celoppervlakte-eiwitten, die de functie van T-cellen kunnen reguleren. Activatie van immuun-‘checkpoints’ door tumorcellen kan leiden tot suppressie en uitputting van T-cellen. ‘Checkpoint’-remmers, waaronder de PD1- en PDL1-antilichamen, kunnen T-cellen reactiveren. Bij solide maligniteiten hebben consolidatiestrategieën met ‘checkpoint’-remmers een significante reductie van de recidiefkans laten zien, met aanvaardbare toxiciteit. Bij sterk voorbehandelde patiënten met een agressief lymfoom gaf monotherapie met een ‘checkpoint’-remmer een algehele respons van 10–35%. De HOVON 151- en HOVON 152-onderzoeken zijn opgezet om het effect van consolidatie met respectievelijk atezolizumab (anti-PDL1) en nivolumab (anti-PD1) op de eradicatie van minimaal resterende ziekte bij hoogrisico-DLBCL (IPI-score >2) en dubbel- of triple-‘hit’-lymfomen te bestuderen.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2020;17:37–41)

Fase 1/2-onderzoek voor patiënten met een recidief agressief B- of T-cel non-hodgkinlymfoom: het HOVON 144-PREBEN-onderzoek

SAMENVATTING

Het HOVON 144-PREBEN-onderzoek is een fase 1/2-onderzoek voor patiënten met een recidief agressief B- of T-cellymfoom die ongeschikt zijn voor of een recidief hebben na autologe stamceltransplantatie. De behandeling bestaat uit zes kuren combinatiechemotherapie met het PREBEN-regime, bestaande uit pixantron, etoposide en bendamustine, in combinatie met rituximab voor CD20-positieve B-cellymfomen. Tijdens het fase 1-deel werd de maximum getolereerde dosis vastgesteld van de combinatie. Het onderzoek bevindt zich nu in het fase 2-deel. De primaire doelen van het onderzoek zijn om het aantal objectieve responsen en de progressievrije overleving te vergroten.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2019;16:415–8)

HOVON 136-studie voor patiënten met een primair refractair of recidief CD30-positief diffuus grootcellig B-cellymfoom: de Transplant BRaVE NHL-studie

Samenvatting

De HOVON 136 Transplant BRaVE-studie is een fase 1/2-onderzoek voor patiënten met een refractair/recidief CD30-positief diffuus grootcellig B-cellymfoom, die geschikt zijn voor autologe stamceltransplantatie (ASCT). De behandeling bestaat uit drie kuren standaard R-DHAP-chemotherapie in combinatie met brentuximab vedotin, gevolgd door BEAM en ASCT. Het primaire doel van het onderzoek is het verhogen van het aantal metabole complete remissies voor BEAM/ASCT Een verbeterde respons voor de ASCT kan de overleving van deze patiënten verbeteren.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2019;16:135–8)

80-plussers met DLBCL kunnen uitkijken naar een normale levensverwachting

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2018;15:178–81)